Zo, dus je bent eindelijk naar een show
gekomen om je droomrat uit te zoeken? Visioenen van vriendelijke knuffels bij je
op schoot, snoepjes delen en het showen van je nieuwe huisdier aan vrienden en
familie dansen door je hoofd, toch?
Eenmaal thuis kun je erachter komen dat dit lieve, hartelijke wezentje
verschrikkelijk verlegen is geworden of juist een in een onvriendelijk monster
is veranderd.
 Wat kun je hieraan doen?
Ik weet dat er verrukte nieuwe eigenaren mijn rattery of andere plaats van
aankoop hebben verlaten met een schoonheid met lief karakter die, eenmaal
aangekomen in haar nieuwe huis, zich meer als een beest gedroeg!
Aangezien er meer fokkers zijn die dezelfde ervaring hebben gehad dacht ik, als
fokker zijnde, dat het een goed idee zou zijn om algemene richtlijnen op te
stellen over hoe je je rat kan kiezen and hoe je kan bepalen of je ze kan
overtuigen van jouw goede bedoelingen.
Wees niet bang! Er is hoop! (Althans, dat is wat je over wilt brengen op je
nieuwe huisdier)
VOORDAT JE EEN DIER GAAT KOPEN…
Als je je toekomstige huisdier gaat uitzoeken, bedenk dan of je kleur en
tekening belangrijk vindt. Wil je het dier showen of een lijn ontwikkelen die
geschikt is om te showen? Zo ja, neem dan een aantal ratten met de beste kleur
of tekening die je kan vinden, van een goede fokker, en kies hier een dier uit.
Maar ook als je een huisdier neemt, waarom dan niet een beter type, conditie en
tekening voor een klein beetje extra geld? Je kunt zeker zijn van de beste
selectie in bouw en/of temperament door van te voren een bestelling te plaatsen
bij een fokker, of ze te laten weten dat je tijdens de volgende show een dier
van ze wilt kopen.
Als je eenmaal zo ver bent dat je gaat kiezen kijk dan naar hoe ze zich gedragen
en vraag de fokker om ze vast te houden voor je, zodat je kan zien hoe ze
reageren op iemand die ze kennen. Ratten zijn nieuwsgierig en als ze jong zijn
lopen ze liever rond op je handen dan dat ze constant stil blijven zitten.
Echter, ze moeten niet zo nerveus zijn dat ze wegspringen, krijsen of op een
andere manier zich té opgewonden gedragen (dit kan op shows gebeuren als er te
veel activiteit is of te veel mensen om hun kooi, dus probeer een tijd uit te
zoeken wanneer het kalm is in hun directe omgeving).
En denk eraan, het is niet beleefd om ze uit de kooi te halen als de eigenaar er
niet bij is! Wat als je zonder het te weten net daarvoor een ziek dier hebt
vastgehad? Probeer alsjeblieft je handen en polsen te wassen als je net ratten
van iemand anders hebt vastgehad (ik heb meestal een flesje desinfecterende
spray bij de hand als ik keurmeester ben, maar wassen met warm water en zeep is
altijd nog veel beter dan helemaal niet wassen).
Hoe dan ook, je wilt geen rat die constant in paniek bij zijn eigenaar probeert
weg te komen, of die zoveel springt dat je altijd zijn staart vast moet houden.
Ik zou persoonlijk niet eens overwegen om een rat te nemen die zich omdraait en
je probeert te bijten (sommige mannelijke muizen kunnen dit wel eens doen als ze
jong zijn en uit een groep komen, maar dat is een ander verhaal).
PERSOONLIJKHEID: OPVOEDING OF ERFELIJKHEID?
Mijn ervaring is dat dingen als blazen en de vacht opzetten (ook wel egelen
genoemd) als mensen bij de kooi komen beide kan zijn. Ik geloof dat de neiging
erfelijk is en dat de omgeving de aanleiding voor het gedrag kan zijn. Als het
gedrag zich al vertoont als het dier nog heel jong is dan is het waarschijnlijk
een erfelijk probleem. In de minder extreme gevallen, waar het gedrag zich pas
later in het leven ontwikkelt, kan het helpen om de kooi te veranderen. (Onthoud
dat als ze dat gedrag al op zeer jonge leeftijd vertonen de dieren geen goede
keus zijn als huisdier of fokdier)
Ratten die egelen, blazen and in het algemeen onzeker zijn in een traliekooi
kunnen als op magische wijze kalmer worden als ze in een glazen aquarium worden
gezet. Ik heb gehoord van een lijn van Siamese ratten die een nestje kregen
waarvan de meeste dieren in orde waren, maar waarvan ongeveer 30% deze neiging
toonde. Ze waren prima in orde toen ze rond de 8 á 12 weken verkocht werden,
maar toen ze ouder werden begonnen sommigen zich op deze manier te gedragen. Er
werd mij verteld dat het plaatsen in een aquarium in één geval hielp, en een
andere rat ging vooruit toen hij niet meer in kamers mocht komen die naar andere
ratten roken en geen (vreemde) mensen meer op bezoek kreeg.
Hierdoor denk ik dat het gedrag met hun territoriale instincten te maken heeft.
Aangezien de lijn in kwestie verder van uitstekende kwaliteit is, was het een
poging waard om te fokken met broers/zussen die een goede persoonlijkheid
hadden, zodat het uiterlijk behouden kon worden en het temperament verbeterde
(opvolgende generaties waren wél prima in orde).
Als erfelijke nervositeit zich al jong laat zien hoeft het geen agressie te
zijn, zoals in het vorige voorbeeld. De rat vindt het simpelweg niet fijn om
opgepakt te worden en probeert constant uit je handen te rennen of te springen.
Een fokker kan het proberen eruit te fokken als de lijn op andere gebieden wel
erg goed is, maar deze dieren zouden zeker niet te koop moeten worden aangeboden
aan potentiële huisdiereigenaren totdat de fouten gecorrigeerd zijn (de fokker
kan vooruitgang zien in de volwassen dieren).
Sommige fokkers zijn zo gericht op het fokken van een dier met een goed
uiterlijk dat ze vergeten dat persoonlijkheid hetzelfde is als vachtkleur of
bouw: het zal achteruitgaan als het genegeerd wordt in het fokprogramma, zelfs
als de aard van de lijn aanvankelijk uitstekend was.
Een goede fokker zou in staat moeten zijn om je te kunnen vertellen over de
geschiedenis van de familie van al hun dieren, zelfs van degenen die “slechts”
huisdier kwaliteit zijn.
DE EERSTE DAG VAN JE HUISDIER IN EEN NIEUW HUIS
Soms zal een goede rat zich slecht gedragen als hij eenmaal in zijn nieuwe huis
zit vanwege de verandering van omgeving en omdat hij gestresst is. Meestal is
dit makkelijk op te lossen, namelijk met een beetje geduld.
Als je je rat mee naar huis neemt, bedenk dan dat het arme ding zojuist zijn
bekende kooi, geurtjes en vriendjes is kwijtgeraakt. Hij moet zich opnieuw
aanpassen aan zijn nieuwe omgeving en meestal ook een nieuwe rat als gezelschap
of zelfs helemaal geen rat meer als gezelschap (de meeste fokkers raden aan om
op zijn minst twee ratten van soortgelijke leeftijd tegelijk te kopen, zodat ze
allebei blijer zullen zijn als het baasje er niet is. Ratten zijn van nature
sociale dieren).
Het is nu waarschijnlijk makkelijk te begrijpen dat je nieuwe huisdier jouw
onbekende aanwezigheid en geur koppelt aan alle vreselijk enge gebeurtenissen en
daarom niks met je te maken wil hebben! (“Wat een vreselijk mens!”)
Een nieuwe, bange rat kan in paniek ineengedoken in een hoekje gaan zitten, of
wegspringen als jouw onbekende hand van een onverwachte kant komt. Hij kan ook
naar je happen als je jezelf opdringt, vooral als hij in een ander type kooi is
opgegroeid. Je moet jezelf associëren met nieuwe, positieve ervaringen. Een
aantal manieren om dit te doen:
(1) Als je een traliekooi hebt met een deur aan de zijkant kan je rat dit als
een bedreiging zien omdat hij gewend is aan een aquarium of labbak waar de
eigenaar/fokker het dier van de bovenkant benadert en voorzichtig oppakt. Als je
de mogelijkheid hebt, probeer dan een kooi te krijgen waar je van bovenaf in
kan, of met een groot deurtje aan de zijkant, in plaats van een kleine die
nauwelijks groter is dan je hand. Als dit niet mogelijk is voor je: onthoud dat
je de rat naar je toe moet laten komen en dring zijn ruimte niet binnen.
(2) Voer je rat de eerste dagen zoveel mogelijk met de hand. Dit betekent
namelijk dat elke keer als je je rat oppakt of benadert, dit een positieve
beloning inhoudt voor hem. Begin met je hand in de kooi te leggen en de rat jou
zelf te laten benaderen, zodat hij kan ruiken en rondlopen. Beweeg je hand niet
te veel! Zorg dat je een klein hapje klaar hebt in je hand (zonnebloempitjes,
rauwe groente, brood, enzovoort). Wees niet verbaasd als hij het eten niet
onmiddellijk pakt. Je zult je hand misschien een paar minuten in de kooi moeten
houden en voorzichtig het hapje achterlaten als je je hand terugtrekt.
Na een paar keer zal je rat naar je toe komen. Een goede tijd om dit te doen is
terwijl je televisie aan het kijken bent. Je kunt je hand in de kooi laten tot
de kleine eindelijk toegeeft en probeert vriendjes te worden, en denk erom niet
van schrik op je springen als je ineens aangeraakt wordt!
De volgende stap is om het hapje net buiten de kooi te houden zodat de rat naar
buiten moet leunen om het te pakken te krijgen.
(3) Zet de kooi op een vaste plek in een rustige kamer. Verplaats hem niet van
hot naar her in de eerste paar weken. Ratten vinden het fijn om een locatie goed
te kennen voordat ze met zelfvertrouwen een nieuwe verkennen. Je helpt mee aan
het opbouwen van zelfvertrouwen en om ze georiënteerd te houden als je ze beetje
bij beetje de omgeving naast hun “huis” laat verkennen.
(4) Ik heb gehoord dat bij je rat gaan liggen een gevoel van veiligheid kan
versterken, omdat de rat dan over je heen kan lopen zonder zich bezorgd te maken
over jouw enorme formaat. Wacht totdat je rat uit de kooi komt om je te groeten
voordat je dit probeert. Je wilt niet hebben dat je een nieuwe rat los hebt
lopen in je kamer die bang is om naar je toe te komen…
NA DE EERSTE PAAR DAGEN OF WEKEN:
Als je rat wat meer aan je gewend is is het een goed idee om hem/haar te trainen
om naar je toe te komen als je een soort van scherp geluid maakt. Even fluiten,
een “tsk” geluid of iets soortgelijks werkt het best.
Begin met het geluid te maken en als de kleine dan vervolgens naar de zijkant
van de kooi komt geef je hem een beloning. Na een paar keer wacht je tot de rat
ook echt een stukje uit het deurtje komt of uit de bovenkant (bij een aquarium
of een labbak).
Elke keer als je een trainingsessie afsluit is het de bedoeling dat je rat weer
ietsje verder is gegaan dan de keer ervoor. Uiteindelijk zal het zover komen dat
je rat vanzelf naar je toe komt als je het geluid maakt, waar jij ook bent.
Eenmaal op dit punt aanbeland is het niet verstandig om hem elke keer met eten
te belonen, maar ook met veel knuffels en aandacht.
 Schouder-training is ook erg nuttig, vooral als je van plan bent hem/haar naar
verschillende plaatsen mee te nemen. Dit is voor een rat die goed gewend is aan
zijn eigenaar zeer vanzelfsprekend. Wat je wilt bereiken is dat je schouder een
“tweede huis” wordt waar hij zich veilig en comfortabel voelt.
Plaats je rat op je schouder en laat hem rustig rondlopen terwijl je in de buurt
van de kooi zit. Het kan zo zijn dat de rat terug in zijn kooi probeert te
komen, maar sta dit aanvankelijk toe. Als je rat even goed stil blijft zitten
plaats hem dan zelf terug in de kooi. Blijf dit herhalen en maak de tijd dat je
rat op je schouder blijft zitten steeds langer, en probeer kleine beloningen te
geven als hij er zit.
In het begin kan het zo zijn dat de rat probeert het eten mee terug te nemen
naar zijn kooi of het zelfs negeert. Als het eten op je schouder geaccepteerd en
gegeten wordt kun je er vanuit gaan dat je rat zich meer op z’n gemak voelt bij
je, omdat ratten niet eten als ze op een onbekende, bedreigende of té afleidende
plaats zijn. Ze nemen graag hun eten mee naar huis of een andere bekende en
veilige plaats om het daar op te eten.
Binnen een week, of iets meer, zal je rat voor langere periodes op je schouder
blijven zitten en kun je een beetje rond gaan lopen. Uiteindelijk zal je rat
proberen van je af te komen om naar “het toilet” te gaan. Moedig dit aan door
hem in zijn kooi te plaatsen op het moment dat hij van je borst of arm probeert
te klimmen. Blijf even kijken of hij naar zijn “plashoek” gaat. Als de kooi niet
in de buurt is zal een goed getrainde rat zijn behoefte simpelweg op de vloer
doen als hij daar neergezet wordt. Instinctief zal hij zijn “tweede huis” (je
schouder) niet vies willen maken en als je de hints van je huisdier negeert zal
hij zo ver mogelijk naar buiten leunen en… de lading lozen!
Ik hoop dat dit artikel nieuwe eigenaren helpt om meer van hun ratten te
genieten, en wellicht om hen aan het denken te zetten over andere manieren om
een huisdier te kiezen en te trainen. Als je echter helemaal vast zit kun je
altijd de fokker bellen…
Roxanne Fitzgerald
Revised from a 1988 article,
Copyright by R. Fitzgerald, USA, June 6 1991
Vertaald door Susanne Tak
|
